Tại Swansea, Martinez giúp Bầy thiên nga vô địch League One tức giải Hạng Ba Anh năm 2008. 5 năm sau, tại Wigan, Martinez lập nên kỳ tích khi giúp đội bóng nhỏ bé này vô địch FA Cup. Nhưng xét trên bình diện thế giới, như vậy vẫn là quá bình thường để tiếp quản một dải ngân hà thực sự như ĐT Bỉ.

Đáng nói, Martinez chưa từng có kinh nghiệm dẫn dắt một ĐTQG. Đây là công việc mà theo nhiều chuyên gia, không hề có chất ổn định như làm việc cấp CLB. Nó dựa nhiều vào cảm quan, đồng thời trình bày được một kế hoạch phát triển dài hơi, không chỉ cho ĐTQG mà còn là cả nền bóng đá.

Có lẽ đây chính là điểm Martinez vượt trội nhất so với những ứng viên lúc đó. Trong buổi phỏng vấn với các quan chức LĐBĐ Bỉ, Martinez đã thể hiện tài diễn thuyết của mình, giới thiệu được những dự án mà ông ấp ủ nếu ngồi vào ghế nóng. Bản trình chiếu mà Martinez chuẩn bị vô cùng công phu và lập tức giúp ông vượt lên đứng đầu danh sách ưu tiên, thậm chí trên cả chiến lược gia nổi tiếng Carlo Ancelotti.

Và đó là cách để một HLV từng lang thang ở những giải hạng dưới Anh vài ba năm trước trở thành thầy của những Eden Hazard, Kevin de Bruyne, Romelu Lukaku, Thibaut Courtois, Yannick Carrasco, Toby Alderweireld, Vincent Kompany.... Và tài khoản của ông nhận đều 2,4 triệu euro mỗi năm.

Vì Martinez khẳng định mình là một chuyên gia định hướng kế hoạch dài hơi, LĐBĐ Bỉ trao cho ông một hợp đồng đến tận 2022. Nghĩa là trong nhiệm kỳ của mình, Martinez sẽ trải qua ít nhất 3 giải đấu lớn là World Cup 2018, EURO 2020 và World Cup 2022. Đương nhiên, mục tiêu không gì khác phải là chức vô địch, chí ít phải được 1 trong 3 giải này.

Và quả thật, tác động của Martinez đến gần như ngay lập tức. ĐT Bỉ được truyền một luồng sinh khí mới, khác hoàn toàn so với dưới thời Marc Wilmots. Martinez được xem là HLV tiên phong trong việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào cải thiện những bài tập. Bỉ lột xác và trở thành một tập thể siêu tấn công.

Chiến dịch World Cup 2018 có thể xem là đại thành công từ lúc bắt đầu cho tới kết thúc. Thầy trò Martinez là đội đầu tiên tại châu Âu giành vé tới nước Nga. Đến vòng bảng World Cup 2018, Bỉ toàn thắng cả 3 trận. Ở vòng 1/8, họ tạo nên cú lội ngược dòng không tưởng khi đánh bại Nhật Bản với tỷ số 3-2 dù bị dẫn trước 2 bàn. Và đỉnh cao của Martinez đến ở vòng tứ kết khi Bỉ phải đụng độ siêu cường Brazil.

Bàn thắng của De Bruyne và pha phản lưới nhà Fernandinho đã giúp Bỉ đánh bại đội bóng từng 5 lần vô địch thế giới một cách vô cùng thuyết phục. Sau trận đấu đó, Martinez cho thấy khát vọng cháy bỏng của mình bằng chia sẻ khiêm tốn nhưng phảng phất mùi tự tin:

“Với tôi, Brazil chính là đội mạnh nhất, hay nhất của vòng chung kết năm nay. Họ là mối đe dọa lớn nhất mà Bỉ từng phải đối diện. Chúng tôi đã phòng ngự tốt trong suốt 90 phút nhưng họ vẫn có cơ hội. Chính vì thế, chúng tôi sẽ phải cải thiện nhiều vấn đề ở bán kết”.

Và dù Bỉ đã thua Pháp ở bán kết với bàn thắng duy nhất của Samuel Umtiti, kỳ World Cup 2018 vẫn được đánh giá là thành công ngoài mong đợi. Thầy trò Martinez chỉ thua nhà vô địch Pháp và đã đánh bại Anh để giành ngôi thứ 3 thế giới.

Trong lịch sử tham dự World Cup, Bỉ chưa bao giờ có thứ hạng cao như vậy. Dưới thời Wilmots, họ cũng chỉ vào đến tứ kết năm 2014.

Thế nên, không thể đòi hỏi gì hơn ở Martinez. Khởi đầu như vậy là quá mỹ mãn với một HLV lần đầu nắm tuyển quốc gia. Đây rõ ràng là một bàn đạp hoàn hảo cho những mục tiêu cao hơn trong tương lai, nhất là khi trong tay Martinez là một dàn sao đang vào độ chín.

Và cũng chỉ dưới thời Martinez, Bỉ mới thống trị vượt trội BXH FIFA khi đứng số 1 từ tháng 9/2018 đến tận tháng 2/2021. Nhưng khi tự huyễn hoặc bản thân quá lâu rằng mình là đội bóng mạnh nhất thế giới, kỳ vọng đặt vào Martinez sẽ không thể như trước. Và từ đây, bước ngoặt bắt đầu xuất hiện.

Martinez quá bận chăm chút vào hàng công như siêu xe Ferrari của mình mà quên mất hàng thủ thì đang ngày một xuống cấp hệt như con Fiat già nua. Vincent Kompany nghỉ hưu bỏ lại khoảng trống quá lớn. Jan Vertonghen cũng xuống phong độ và thậm chí không thể trụ lại Premier League.

Cầu thủ đáng tin cậy nhất trong tay Martinez cũng chỉ là một Toby Alderweireld liên tục mắc sai lầm trong màu áo Tottenham. Thậm chí, ông còn phải gọi Thomas Vermaelen - một cầu thủ đang thi đấu tại Nhật Bản về tham dự EURO 2020. Mà Vermaelen cũng đâu có trẻ trung gì cho cam, anh đã 35 tuổi rồi.

Thế mới có chuyện bộ 3 trung vệ của Bỉ trong trận gặp Italia có tổng số tuổi lên tới 101 tuổi. Martinez luôn nói về những dự án lớn lao, tạo ra liên tiếp những thế hệ kế cận phục vụ cho bóng đá Bỉ. Nhưng hãy nhìn xem, hàng thủ mà ông dùng ở EURO 2020 chẳng khác là bao so với cách đây 3 năm, trong khi tất cả các cầu thủ đều xuống phong độ nghiêm trọng. Thế hệ kế cận mà Martinez hứa hẹn ở đâu?

Ông liệu có khác như bao nhiêu HLV khác chẳng hề có bản trình chiếu đẹp mắt nào, cũng chỉ "ăn sẵn", chờ đợi những ngôi sao sáng giá xuất hiện rồi nhét vào đội?

Kế hoạch đầy hoài bão mà Martinez nói có lẽ vẫn chỉ nằm trên giấy. Đội hình Bỉ dự EURO 2020 lần này là một trong những đội tuyển già nhất, chỉ có 4 cầu thủ dưới 25 tuổi.

Bê gần như nguyên đội hình dự World Cup 2018 tới EURO 2020, Martinez mang rượu cũ thì đã đành, đến cái bình cũng chẳng mới. Về mặt chiến thuật, Martinez được đánh giá là rất chịu học hỏi những cái hay của các HLV khác. Một trong những thần tượng không thừa nhận của Martinez là Pep Guardiola.

Cách sử dụng De Bruyne được Martinez copy hệt của đồng nghiệp người Tây Ban Nha. Khi meta kiểm soát bóng lên ngôi, De Bruyne ở Bỉ hay Man City vẫn trung thành là một tiền vệ trung tâm thuần túy, một số 8 không hơn không kém.

Nhưng khi Pep đột phá tư duy và muốn có một cách tấn công trực diện hơn, ông đã thả tự do cho De Bruyne hết cỡ. Tại City, cựu cầu thủ Chelsea có thể chơi như số 8, nhưng nhiều lần lại đóng vai trò của "số 10", thậm chí là "số 9 ảo". Việc Pep đẩy De Bruyne đứng cao nhất trong đội hình City như một tiền đạo cũng chẳng còn xa lạ trong mùa vừa qua.

Và về đến tuyển Bỉ, Martinez tiếp thu rất nhanh cách tư duy này và đẩy De Bruyne lên vai trò của một tiền đạo phải. Anh sẽ cùng với Eden Hazard ở cánh đối diện hỗ trợ cho trung phong Lukaku.

Nhưng copy chỉ đạt hiệu quả nếu copy toàn bộ, chứ không phải một phần. Tại Bỉ, De Bruyne không có nhiều trợ thủ đắc lực như tại Man City. Ngược lại, anh phải gánh vác nhiều hơn khi trở về đại diện quê hương. Martinez phụ thuộc một cách thái quá vào tiền vệ tài hoa này, đến mức cần anh uống thuốc giảm đau để đủ sức thi đấu với Ý - dù trước đó từng thừa nhận có đến 99% khả năng De Bruyne không thi đấu.

Kỳ vọng toàn bộ vào khả năng làm bóng của De Bruyne nhưng có lẽ Martinez quên mất việc phải truyền tự tin cho Lukaku. Cầu thủ này không hề trưởng thành như mọi người vẫn nghĩ và lẽ ra với tư cách một người quan sát gần gũi, Martinez phải biết được bí mật đó.

Nhưng không, trong hiệp 2 trận gặp Ý, Lukaku như bị bắt cóc trong dòng thời gian và để phiên bản quá khứ đá thay 45 phút còn lại. Một Lukaku giật mình, vụng về, lúng túng, thiếu quyết đoán tái xuất và khiến Bỉ điêu đứng.

Các đồng đội đã dâng tận miệng Lukaku 2 cơ hội ngon ăn ở ngay trước vạch vôi nhưng anh đều bỏ lỡ. Đáng tiếc nhất là pha bóng Kevin de Bruyne kiến tạo đẳng cấp bằng chân trái, loại bỏ toàn bộ hàng thủ Italia và để lại cho Lukaku một khung thành trống trải, vậy mà anh vẫn có thể sút trúng người Spinazzola và biến bàn thắng mười mươi thành... cơ hội.

Ở sân khấu lớn, Lukaku vẫn là chàng diễn viên nghiệp dư sợ hãi những ánh đèn flash chớp tới tấp. Anh muốn đóng chính kịch nhưng bản thân vụng về đẩy Lukaku theo con đường bi hài kịch bất đắc dĩ. Một sát thủ tự xưng mà không chiến và đệm lòng cận thành cũng không xong, thì chẳng phải là muốn người hâm mộ Bỉ cười trong đau đớn sao?

Thế hệ vàng của Bỉ vẫn là thứ kim loại quý trong truyền thuyết, chứ chưa bao giờ được kiểm chứng thật sự chất lượng. Giống như Lukaku, trên lý thuyết Bỉ là đội tuyển mạnh nhất thế giới, nhưng thực tế thì họ còn chẳng lọt nổi Top 8 châu Âu.

Thân là kỹ sư trưởng, chẳng phải trách nhiệm này là của ông sao, Martinez?