De Bruyne, Jorginho, Kante & Thời của tiền vệ

Tiền vệ luôn đóng vai trò quan trọng bậc nhất trong mọi hệ thống. Nhưng thời điểm hiện tại, họ giá trị đến mức đánh chiếm cả những danh hiệu cá nhân cao quý.

Tối ngày 19/8 vừa qua, Liên đoàn bóng đá châu Âu (UEFA) đã công bố danh sách top 10 và đề cử rút gọn top 3 cầu thủ xuất sắc nhất châu Âu mùa giải 2020/21. Messi và Ronaldo mùa thứ hai liên tiếp nằm ngoài top 3, một dấu hiệu rõ rệt cho sự thoái trào của đế chế thống trị suốt hơn 10 năm qua của bộ đôi siêu phàm này.

Không chỉ là sự in hằn của tuổi tác lên những đôi chân đều lần lượt 34 và 36 tuổi, Messi và Ronaldo hiện thời cũng không còn được tận hưởng sự hỗ trợ của những tập thể xuất sắc, với những cộng sự tuyệt luân như trước. Siêu sao người Argentina phải vật lộn với một Barca rệu rã khi không còn Puyol, Xavi hay Iniesta, trong khi CR7 lao đao cùng Juventus, đội bóng không có Benzema, Modric hay Toni Kroos như Real Madrid.

Kết thúc mùa giải 2020/21, Barca cùng Messi chỉ giành được duy nhất danh hiệu Cúp Nhà Vua, danh hiệu kém quan trọng nhất mùa giải. Juventus còn tệ hại hơn khi trắng tay trên mọi đấu trường. Tại Euro 2020, Ronaldo tuy ghi được 5 bàn và giành ngôi vua phá lưới nhưng Bồ Đào Nha vẫn sớm bị biến thành cựu vương khi bị loại ngay ở vòng 1/8.

Kết quả là La Pulga kết thúc ở vị trí thứ tư trong danh sách 10 cầu thủ xuất sắc nhất mùa của UEFA với 148 điểm còn CR7 thậm chí đứng tận thứ 9 với vỏn vẹn 16 điểm. Ngoài chiếc Cúp Nhà Vua, Messi còn giành thêm cả Copa America song danh hiệu này không nằm trong địa hạt UEFA quản lý, thế nên chỉ thật sự có giá trị khi siêu sao người Argentina đua tranh danh hiệu Quả bóng Vàng.

Những cái tên lọt vào top 3 và sẽ tranh đua danh hiệu Cầu thủ xuất sắc nhất châu Âu sẽ là Kevin De Bruyne, Jorginho và N’Golo Kante. Xét trên phương diện cá nhân, ở tuổi 36, Ronaldo vẫn ghi 36 bàn sau 44 trận cho Juventus trên mọi đấu trường, giành danh hiệu Vua phá lưới Serie A (29 bàn) và Euro 2020 (5 bàn). Tuổi tác dường như không mấy ảnh hưởng đến CR7, một trong những siêu sao tuân thủ chế độ tập luyện khắc nghiệt hàng đầu châu u. Song, chừng đó là không đủ để Ronaldo giữ được vị thế siêu sao, trong bối cảnh Juventus sa sút còn tất cả chỉ tập trung vào những lùm xùm liên quan đến thái độ và tương lai của anh trong thời gian khoác áo đội bóng này.

Messi trong mùa giải ghi 38 bàn sau 47 trận đã gồng gánh Barca trải qua một năm khủng hoảng. Anh cũng giành danh hiệu Vua phá lưới La Liga (30 bàn) nhưng hơn CR7 ở chỗ có được chức vô địch Copa America 2021. Trong một tập thể chỉ mình "El Pulga" là ngôi sao nổi bật và có khả năng duy trì phong độ ổn định nhất, việc anh nhận được nhiều sự chú ý và công nhận hơn cũng là điều dễ hiểu. Do đó, nếu Messi vắng mặt ở cuộc đua lần này, anh vẫn có quyền hy vọng vào sân chơi Quả bóng Vàng châu u, nơi bản thân đã có 6 lần được vinh danh.

Tuy nhiên, ở góc độ tập thể, việc thiếu đi chức vô địch La Liga hay Serie A, danh hiệu chứng minh sự cố gắng và tầm ảnh hưởng kéo dài suốt một mùa giải, hay Champions League, chiếc cúp tai voi danh giá nhất châu u, là điểm trừ rất lớn. Đó cũng là lý do De Bruyne, Kante và Jorginho được lựa chọn vào danh sách cuối cùng là kết quả thuyết phục. Bởi lẽ, sẽ là bất công nếu tất cả chỉ tập trung vào việc Ronaldo và Messi đã sa sút ra sao, thay vì khẳng định bộ ba trên xuất sắc thế nào.

Thực tế từ khi danh hiệu này được hình thành, không ít lần người chiến thắng không phải là bộ đôi Messi và Ronaldo. Cụ thể, sau 10 năm tổ chức, Ronaldo 3 lần giành danh hiệu, Messi 2 lần, những người khác từng chiến thắng là Andres Iniesta, Franck Ribery, Luka Modric, Virgil van Dijk và Robert Lewandowski. Những danh thủ này từng giành danh hiệu Cầu thủ xuất sắc nhất châu Âu trong mùa giải thể hiện phong độ xuất chúng đến mức không thể phủ nhận, còn ở mùa giải 2021/22, các ứng viên đồng đều và cuộc ganh đua hứa hẹn khốc liệt hơn.

Dĩ nhiên vẫn có sự phân cao thấp giữa các ưng viên. Jorginho được đánh giá là ứng viên số một. Tuy giải thưởng cá nhân thường dành để vinh danh những ngôi sao tấn công nhưng Jorginho đã có một mùa giải quá đỗi thành công. Anh giành chức vô địch Champions League cùng Chelsea và đăng quang tại Euro 2020 cùng đội tuyển Italia.

Điều đáng nói, trong cả hai hành trình chinh phục đỉnh châu Âu đấy, tiền vệ gốc Brazil đều đóng vai trò trụ cột như chiếc mỏ neo trong đội hình. Trong máu áo The Blues, Jorginho cùng đồng đội phong tỏa hoàn toàn hàng tiền vệ của Man City. Và cùng đoàn quân thiên thanh, anh đánh bại đội tuyển Tây Ban Nha.

Riêng tại Chelsea, ngoài Jorginho thì đóng góp của Kante cũng thầm lặng nhưng đáng kể không kém. Khả năng thu hồi bóng với những tình huống đeo bám vốn trở thành thương hiệu của tiền vệ người Pháp đã giúp Chelsea khóa chặt mọi ngòi nổ của đối phương tại đấu trường Champions League. Và trong màu áo Les Bleus, một trong những lý do người ta đưa ra để lý giải cho màn trình diễn chói sáng của Paul Pogba là sự hiện diện của Kante.

Trong khi đó, De Bruyne gặp chút bất lợi vì chấn thương. Mùa 2020/21 vừa qua, tiền vệ người Bỉ đã phải nghỉ thi đấu đến 12 trận tại Premier League vì chấn thương. Mặc dù vậy, anh vẫn kịp đóng góp 10 bàn thắng và 18 pha kiến tạo, một hiệu suất kinh khủng khiếp để giúp Man City đòi lại ngôi vương đồng thời giành luôn danh hiệu Cầu thủ xuất sắc nhất mùa giải tại Ngoại hạng Anh.

Một đặc điểm khác dễ nhận thấy từ top 3 đề cử Cầu thủ xuất sắc nhất châu Âu 2020/21 là sự thống trị của những tiền vệ, thậm chí 2/3 gương mặt là những cầu thủ chơi ở vị trí lùi sâu ở trung tuyến và có những đóng góp thầm lặng thay vì bùng nổ. Đó là Jorginho và N’Golo Kante. Hiện tượng này có thể lý giải là sự thành công bất ngờ của Chelsea ở mùa giải vừa qua, nhưng sâu xa hơn, sự kiểm soát của các tiền vệ đang trở thành xu hướng trên khắp châu u. Bằng chứng là xuất hiện cả những đội bóng thành công mà không cần tiền đạo giỏi.

Man City hay Chelsea chính là minh chứng điển hình. Mùa trước cả hai chân sút chủ lực của The Citizens là Aguero và Gabriel Jesus đều không có nhiều đóng góp nhưng đội bóng này vẫn thi đấu ổn định, với chức vô địch Premier League và danh hiệu á quân Champions League. Thậm chí, chân sút số một của Man City còn là Ilkay Gundogan, một tiền vệ đúng nghĩa đen. Tương tự là Chelsea, trên hàng công The Blues chỉ có sự hiện diện của những chân gỗ như Timo Werner hay Olivier Giroud nhưng hàng tiền vệ lại quá xuất sắc với Jorginho và Kante.

Những ví dụ khác cũng cực kỳ sinh động tại Euro 2020 là Tây Ban Nha và Italia. Cả hai đội bóng này đều không sở hữu những tiền đạo đẳng cấp thế giới nhưng đều tiến sâu. Azzurri thậm chí còn đăng quang với những cái tên được nói đến nhiều nhất là các tiền vệ. Bao gồm Verratti, Jorginho, Barella và Locatelli.

Lật ngược vấn đề, vì xu hướng đào tạo và chiến thuật, bóng đá đang trở nên khan hiếm tiền đạo xuất chúng. Trái người thời kỳ trăm hoa đua nở giai đoạn đầu thập niên 2000 với Raul, Ronaldo, Vieri, Inzaghi, Batistuta, Del Piero v.v. Số lượng tiền đạo đạt đến đẳng cấp thế giới hiện nay chỉ đếm trên đầu ngón tay và đa số đều đã già. Đó là Karim Benzema, Luis Suarez, Edinson Cavani hay Robert Lewandowski. Trẻ hơn một chút có Harry Kane hay được kỳ vọng nhiều nhất là Erling Haaland.

Phân tách sâu hơn, nguyên nhân dẫn đến sự khan hiếm tiền đạo giỏi là sự phát triển của đào tạo và chiến thuật. Các học viện bóng đá cung cấp những cầu thủ được đào luyện với cùng một triết lý, cùng một giáo án, cho ra những sản phẩm có nhiều nét tương đồng, không còn là những dị nhân trưởng thành trên sân cỏ công viên hay bóng đá đường phố. Tuy nhiên, sự đào luyện công nghiệp này lại đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của chiến thuật bóng đá, khi cup cấp những cầu thủ giàu tính đồng đội và có ý thức chiến thuật hơn. Ngày nay, không ai còn chấp nhận một đội có 2 tiền đạo cứ bóng đến chân mới chơi bóng còn toàn bộ thời gian đi bộ lững thững.

Ngược lại, sự phát triển của chiến thuật bóng đá, với việc đề cao tính đồng đội lại chính là mảnh đất màu mỡ cho những tiền vệ, vốn làm nhiệm vụ kết nối các tuyến phát tiết tinh hoa. Không chỉ De Bruyne, Jorginho hay Kante, mọi đội bóng ngày nay đều sở hữu những tiền vệ xuất sắc trong vai trò cầm trình giữa sân. Không khó để điểm mặt chỉ tên những nhân vật nổ bật này, từ Busquets tại Barca, Kimmich hay Goretzka ở Bayern Munich, Gundogan, Rodri ở Man City, bộ ba Casemiro, Kroos và Modric tại Real Madrid hay bộ đôi Bruno Fernandes và Paul Pogba tại Man United.

Thế nên, với xu hướng phát triển của bóng đá như hiện nay, sẽ không có gì bất ngờ nếu trong thời gian tới tiếp tục chứng kiện sự thống trị của những tiền vệ xuất sắc, không chỉ ở bình chọn Cầu thủ xuất sắc nhất châu Âu mà cả ở cuộc đua FIFA The Best hay Quả bóng vàng. Lúc đó, trường hợp của Iniesta hay Modric không còn là hiện tượng nữa.