VAR vận hành như thế nào trong các trận đấu?

Với nguyên tắc quan trọng nhất khi vận hành trận đấu có VAR của FIFA là “VAR can thiệp tối thiểu, nhưng hiệu quả phải tối đa”, không phải lúc nào VAR cũng có thể can thiệp vào trận đấu và không phải mọi tình huống VAR can thiệp cũng được công khai trên sóng truyền hình.

Sau khi tiến hành áp dụng VAR vào V.League mùa giải 2023-2024, người hâm mộ có nhiều ý kiến trái chiều và thắc mắc về cách hoạt động của công nghệ hỗ trợ trọng tài. Nói về công nghệ VAR, ông Đặng Thanh Hạ - Trưởng ban Trọng tài Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF) cho biết: “Nguyên tắc quan trọng nhất khi vận hành trận đấu có VAR của FIFA là VAR can thiệp tối thiểu, nhưng hiệu quả phải tối đa. Do đó, VAR chỉ can thiệp khi cho rằng trọng tài đã đưa ra một quyết định sai rõ ràng hoặc bỏ qua một tình huống nghiêm trọng liên quan đến phạt đền, bàn thắng, thẻ đỏ trực tiếp và phạt thẻ nhầm người.

Ở nhiều trường hợp đã diễn ra tại V-League, người hâm mộ không thấy hình ảnh trọng tài chính phải đích thân ra xem lại tình huống ở màn hình đặt trên sân trước khi đưa ra quyết định cuối cùng là vì những tình huống này đã quá rõ ràng, chỉ cần VAR kiểm tra và thông báo cho trọng tài mà không cần phải xem lại màn hình. Còn các tình huống VAR đề nghị trọng tài vào xem lại màn hình để đưa ra quyết định là những tình huống mà quan điểm của VAR khác với quyết định của trọng tài trên sân. Việc này đến từ 2 cách thức VAR can thiệp khác nhau, gồm: chỉ cần VAR kiểm tra và thông báo cho trọng tài chính và VAR đề xuất trọng tài vào xem lại tình huống trên màn hình để đưa ra quyết định cuối cùng”.

Thực tế, VAR hoạt động liên tục trong suốt thời gian diễn ra trận đấu (cả khi bóng ngoài cuộc) và kiểm tra mọi tình huống bằng cách xem lại tình huống quay chậm thông qua hệ thống kết nối với toàn bộ camera trên sân. Có 2 cách để tổ trọng tài VAR kiểm tra các tình huống gồm “kiểm tra trong im lặng” (silent check) và kiểm tra để xác nhận (confirm) khi trọng tài VAR và trọng tài chính đồng quan điểm về một tình huống thì VAR chỉ cần xác nhận lại với trọng tài chính về tình huống đó thông qua bộ đàm.

Nhìn chung, những pha bóng VAR “kiểm tra trong im lặng” thường diễn ra như đúng cái tên của nó, khán giả khó lòng nhận biết khi theo dõi qua truyền hình. Đó là những tình huống trọng tài chính đã xử lý và đưa ra quyết định chính xác, không cần VAR can thiệp.

Với những tình huống rõ ràng, VAR chỉ cần thông báo cho trọng tài và đưa ra tư vấn cũng như quan điểm mà không cần trọng tài chính phải xem lại (VAR only review). Một số tình huống có thể kể đến như xác định vị trí phạm lỗi của cầu thủ trong hay ngoài khu phạt đền, bóng đã qua vạch vôi hay chưa để xác định có bàn thắng hay không, hoặc xác định vi phạm việt vị (liên quan đến bàn thắng, phạt đền hoặc DOGSO).

Ngược lại, những tình huống VAR và trọng tài không thể đi đến cùng một quan điểm, hoặc những tình huống VAR cần trọng tài cân nhắc để đưa ra quyết định cuối cùng, màn hình xem lại sẽ được sử dụng (on field review).

Theo quy định, VAR phải kiểm tra từ thời điểm bóng trở lại trong cuộc (sau tình huống bóng chết cuối cùng, trước khi dẫn tới pha bóng cần VAR can thiệp). Vì thế, thời gian bóng “sống” ảnh hưởng không nhỏ đến thời gian VAR can thiệp.

Một yếu tố khác mang tính khách quan là VAR đang ở giai đoạn đầu được áp dụng tại giải VĐQG. Đội ngũ vận hành, tổ trọng tài cần thêm nhiều trải nghiệm để nâng cấp khả năng thao tác để đưa ra quyết định chính xác. Việc này không thể diễn ra trong một sớm một chiều mà cần rất nhiều trận đấu có VAR.

Nguồn: Kênh truyền hình On Sports