Học thuật ngữ futsal cổ vũ đội tuyển futsal Việt Nam

Người hâm mộ cần biết một vài thuật ngữ cơ bản để tiện theo dõi các trận đấu của đội tuyển futsal Việt Nam tại FIFA Futsal World Cup 2021.

Lịch thi đấu FIFA Futsal World Cup 2021 của đội tuyển Việt Nam

Futsal là gì?

Futsal bắt nguồn từ tiếng Tây Ban Nha (futbol sala) hay tiếng Bồ Đào Nha (futbol de salao), có nghĩa là bóng đá trong nhà. Hình thức thi đấu gần giống với môn bóng đá mini 5 người, chỉ khác là các trận đấu diễn ra trên mặt sân bằng gỗ hoặc nhựa bên trong nhà thi đấu.

Môn thể thao này được sáng tạo từ năm 1930 bởi Juan Carlos Ceriani, một giáo viên ở Montevideo, Uruguay. Futsal có nguồn gốc ở Nam Mỹ và đội tuyển thành công nhất thế giới cũng là đại diện của khu vực này.

Trong 8 lần Futsal World Cup được tổ chức, Brazil vô địch tới 5 lần. Lần gần nhất diễn ra vào năm 2016, đội đăng quang là Argentina. Cũng chính vì môn thể thao này khởi nguồn từ Nam Mỹ nên đa số các thuật ngữ đều xuất phát từ tiếng Tây Ban Nha hoặc Bồ Đào Nha.

Các vị trí cơ bản

Người chơi futsal thường gọi 4 vị trí cơ bản của cầu thủ trên sân bằng từ gốc tiếng Bồ Đào Nha: goleiro, fixo, ala, pivot. Nghe có vẻ lạ tai, nhưng thực ra nếu dịch sang các ngôn ngữ khác, đây là những khái niệm quen thuộc với môn bóng đá 11 người.

Sơ đồ minh họa vị trí trong futsal.

Goleiro nghĩa là thủ môn. Thủ môn futsal chỉ được phép cầm bóng tối đa 4 giây. Cầu thủ đồng đội không được phép chuyền về cho thủ môn khi chưa đưa bóng qua vạch giữa sân.

Che chắn trước mặt thủ môn là Fixo. Không cần biết tiếng Bồ Đào Nha cũng đoán ra được từ này nghĩa là trung vệ. Vai trò của Fixo rất quan trọng, như trái tim trong đội hình, có tầm ảnh hưởng như một nhạc trưởng của bóng đá 11 người. Trung vệ futsal không chỉ có nhiệm vụ phòng ngự mà còn phải bao quát, tổ chức tấn công.

Vị trí tiếp theo là Ala, có nghĩa là cầu thủ chạy cánh. Những người đảm nhiệm vai trò này thường có tốc độ và sức rướn tốt để thực hiện những pha dột phá, xâm nhập khoảng trống để dứt điểm. Họ cũng phải đủ nhanh để kéo về hỗ trợ phòng ngự khi mất bóng.

Chơi cao nhất trong đội hình 5 người là pivot. Trong bóng đá 11 người thì pivot là tiền vệ trung tâm, nhưng với futsal thì đây lại là vị trí trung phong.

Pivot có nghĩa là điểm tựa. Cách hiểu này cũng minh họa lối chơi cơ bản của trung phong trong môn futsal. Do đặc thù sân hẹp, các pivot thường phải quay lưng với khung thành để giữ bóng, làm tường hoặc xoay người dứt điểm. Bên cạnh đó, đương nhiên một cầu thủ trung phong phải có những phẩm chất săn bàn giống như một tiền đạo thông thường của môn bóng đá 11 người.

Những vị trí cơ bản này có thể được xếp thành sơ đồ 2-2 (hộp), 1-2-1 (kim cương), 1-1-2 (chữ Y), 2-1-1 (kim tự tháp)... Trong một trận đấu futsal, các đội bóng có thể không giữ cố định vị trí như vậy. Các cầu thủ phải di chuyển rất linh hoạt để đảo vị trí, thậm chí có nhiều đội bóng áp dụng chiến thuật xoay đội hình kiểu vòng tròn.

Thủ môn Brazil Guitta có khả năng xử lý bóng bằng chân như một cầu thủ tuyến trên.

Power play

Khi một đội bóng thiết lập thế trận tấn công với toàn bộ 5 cầu thủ tham gia, thủ môn dâng cao bỏ trống khung thành, đó là power play, gọi dân dã là đá 5 cầu. Chiến thuật này được áp dụng trong trường hợp cần tăng cường sức tấn công hoặc chủ động kiểm soát không cho đối thủ chơi bóng.

Các đội bóng thường chơi power play vào cuối hiệp đấu, khi đang bị dẫn trước. Do được thay người liên tục nên ngay khi được quyền phát bóng, HLV sẽ rút thủ môn ra ngoài và thay một cầu thủ khác mặc áo thủ môn (phải đăng ký từ trước) vào sân.

Tuy nhiên, có những trường hợp cá biệt như đội tuyển Brazil. Các thủ môn của đội bóng này có kỹ năng chơi chân tuyệt vời không kém những đồng đội tuyến trên. Do vậy, Brazil có thể chơi power play bất cứ lúc nào mà không cần phải thay người.

Phạt đền

Mỗi nửa sân futsal có 2 chấm đá phạt. Chấm đá phạt thứ nhất cách khung thành 6m dành cho những quả phạt đền do phạm lỗi trong vòng cấm. Chấm đá phạt thứ hai cách khung thành 10 mét dành cho những quả đá phạt do lỗi tổng hợp.

Nếu một đội bóng phạm lỗi 5 lần trong một hiệp đấu, từ lỗi thứ 6 trở đi, đội còn lại sẽ được đá phạt trực tiếp không hàng rào từ chấm đá phạt 10m. Lỗi tổng hợp được tính lại từ đầu khi hết hiệp 1. Nếu trận đấu có hiệp phụ, các lỗi mắc phải trong thời gian đá thêm giờ sẽ tính tiếp vào hiệp 2.

VS

Bóng đá 11 người có VAR (trợ lý trọng tài video) thì futsal có VS (hỗ trợ video). Đây là quy trình mới được áp dụng lần đầu ở FIFA Futsal World Cup 2021.

Không giống VAR, đối với VS của môn futsal, đội tuyển được phép yêu cầu trọng tài xem lại băng hình để khiếu nại. Mỗi lần trọng tài thay đổi quyết định được tính là khiếu nại thành công, ngược lại là thất bại. Nếu một đội khiếu nại thất bại, họ sẽ mất quyền yêu cầu VS cho đến hết hiệp đấu. Điều này cũng áp dụng ở mỗi hiệp phụ và loạt luân lưu.

Các đội bóng cũng chỉ được phép khiếu nại trong một số tình huống nhất định, gồm công nhận hoặc hủy bỏ bàn thắng, phạt đền, thẻ đỏ, và xác định cầu thủ nhận thẻ (trong trường hợp trọng tài nhầm lẫn cầu thủ bị phạt).